ایوان پترویچ پاولف: زندگینامه، تحصیلات و نظریه ها

مقدمه

تولد و کودکی ایوان پتروویچ پاولف

ایوان اولین فرزند پیتر دیمترویچ پاولف واروارا اوسپنسکایا بود که پس از وی صاحب 10 فرزند دیگر نیز شدند. ایوان در چهاردهم سپتامبر 1849 در شهر ریازان کشور روسیه در خانواده ای فقیر متولد شد. پدر پاولف کشیش بود، که با باغبانی امرار معاش می کرد و به مطالعه علاقمند بود. مادر وی نیز خانه دار بود. پاولف در دوران کودکی به باغبانی و دوچرخه سواری علاقمند بود و در اداره منزل به مادر خود کمک می کرد.

تحصیلات ایوان پتروویچ پاولف

وی در 5 سالگی خواندن و نوشتن را یاد گرفت اما تا 13 سالگی به دلیل سانحه سقوط از ارتفاع و جراحت شدیدی که نتیجه این سقوط بود به مدرسه نرفت. پاولف در ابتدا تصمیم داشت کشیش شود و به همین منظور در یک مدرسه مذهبی متعلق به کلیسای ریازان مشغول به تحصیل شد ولی پس از مدتی آن را رها کرد و تحصیلات خود را در فیزیک و ریاضی ادامه داد و برای تحصیل در رشته علوم طبیعی به مرکز جراحی پزشکی امپراتوری رفت و دستیار معلم خود شد و تا زمانی که وی این سمت را بر عهده داشت به این همکاری ادامه داد. زمانی که پاولف دانشجو بود در پی تغییرات سیاسی و اجتماعی در روسیه جامعه علمی هم تحت تأثیر قرار گرفت و روش های ماده گرایانه روش اصلی را در تحقیقات علمی شد. پاولف نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفت. در سال 1875 پاولف تحصیلات خود را در رشته فیزیولوژی حیوانی در دانشگاه سن پترزبورگ به پایان رساند وی همچنین در سال 1883تحصیلات پزشکی را به پایان رساند. پاولف پس پایان تحصیلات خود در روسیه موفق شد تا با کمک هزینه ای که از کشور آلمان دریافت کرد و در لایپزیک و هایدلبرگ به تحقیقات علمی بپردازد.

پاولف برای انجام یک آزمایش بر روی دستگاه گوارش سگ، بزاق حیوان را به وسیله لوله ای که در دستگاه گوارش حیوان قرار داده بود اندازه گیری می کرد. متوجه شد نه تنها دیدن غذا بلکه صدای پای کسی که غذا را برای حیوان می برد، سبب ترشح بزاق حیوان می شود که پاولف این پدیده را بازتاب روانی نامید. از آنجایی که پاولف علاقه ای به مطالعه در زمینه ی بازتاب های روانی نداشت مدت ها این موضوع را پیگیری نکرد ولی در نهایت زمانی که پنجاه ساله بود مطالعات خود را در زمینه ی بازتاب ها به عنوان یک فرایند فیزیولوژیک و نه روانی آغاز کرد.

 پاولف در سن 80 سالگی به مطالعه شرطی شدن در حوزه بیماری روانی پرداخت.

شغل ایوان پتروویچ پاولف

پاولف در تمام دوران زندگی حرفه ای خود به تحقیق در زمینه فیزیولوژی و همچنین شرطی شدن و یادگیری مشغول بود.

وی در ابتدا مسئولیت اداره یک آزمایشگاه حیوانات را برعهده داشت. در سال 1890 در مؤسسه پزشکی-ارتشی روسیه به عنوان پروفسور داروشناس مشغول به فعالیت شد. وی در سال 1985 ریاست یک موسسه پزشکی- تجربی را بر عهده گرفت.

وی جایزه نوبل را برای تحقیقاتی که در زمینه فیزیولوژی دستگاه گوارش انجام داده بود دریافت کرد. پاولف همچنین دو جایزه همکار انجمن سلطنتی و مدال کاپلی را نیز دریافت کرد.

ازدواج پاولف

پاولف هنگامی که در مؤسسه پزشکی ارتش مشغول به فعالیت بود با سرافیما واسیلیوانا کارچوسکایا آشنا شد و این آشنایی به ازدواج آنها منجر شد. همسر پاولف معلم بود. حاصل این ازدواج 5 فرزند به نام های ورا، ولادیمیر، وسولود، میریچیک و ویکتور بود که یکی از آنها در کودکی درگذشت.

ایده ها و نظریات ایوان پتروویچ پاولف

نظریه پاولف شرطی شدن کلاسیک است، که دارای چهار مفهوم محرک غیر شرطی، پاسخ غیر شرطی، محرک شرطی و پاسخ شرطی می باشد. هنگامی که محرک غیر شرطی که به پاسخ طبیعی و غیر شرطی منجر می شود با یک محرک شرطی که خنثی می باشد همراه شود، پاسخ شرطی به همراه دارد و محرک خنثی به محرک شرطی تبدیل می شود. از نظریه شرطی کلاسیک پاولف در یادگیری، رفتار درمانی و تغییر رفتار استفاده می شود. مفاهیم نظریه پاولف به شرح زیر می باشد:

خاموشی: هنگامی که محرک شرطی با محرک غیر شرطی که تقویت کننده است همراه نباشد، خاموشی رخ می دهد.

بازگشت خود به خودی: پس از اینکه خاموشی رخ داد، اگر دوباره محرک شرطی به ارگانیزم ارائه شود، ارگانیزم واکنش شرطی را از خود بروز می دهد که در این هنگام بازگشت خود به خودی صورت گرفته است.

شرطی شدن در سطح بالاتر: هنگامی که شرطی شدن در سطح اول رخ داد می توان محرک شرطی دومی را نیز ارائه کرد، به طوری که پس از محرک شرطی اول محرک شرطی دوم ارائه و سپس محرک غیر شرطی ارائه می شود. پس از مدتی محرک شرطی دوم بدون حضور محرک شرطی اول پاسخ را در حیوان فرا می خواند. این نوع شرطی شدن می تواند تا سطح سوم ادامه پیدا کند.

تعمیم: محرک های مشابه با محرک شرطی نیز می توانند منجر به فراخوانی پاسخ شرطی توسط ارگانیزم شوند که در این زمان تعمیم رخ داده است.

تمییز: این پدیده هنگامی رخ می دهد که ارگانیزم فقط به محرکی که نسبت به آن شرطی شده است یا محرک های محدود پاسخ شرطی را از خود بروز دهد.

انواع شرطی شدن:

• درنگیده: در این نوع از شرطی شدن، محرک شرطی قبل از محرک غیر شرطی رخ می دهد.
• ردی: محرک شرطی قبل از محرک غیر شرطی ارائه می شود و قبل از ارائه محرک غیر شرطی پایان می یابد.
• وارونه: ابتدا محرک غیر شرطی ارائه شده و سپس محرک شرطی ارائه می شود.
• زمانی: هنگامی رخ می دهد که زمان نقش محرک شرطی را بر عهده دارد و محرک غیر شرطی در فاصله زمانی مشخص رخ می دهد.
• شرطی شدن هم زمان: زمانی که محرک شرطی و غیر شرطی هم زمان شروع شده و پایان می یابند.

برانگیختگی و بازداری: این دو فرایند مکمل یکدیگر هستند و تمام فعالیت های دستگاه عصبی مرکزی را مدیریت می کنند. با توجه به اینکه ارگانیزم در یک شرایط خاص چه چیزی را تجربه می کند برانگیختگی یا بازداری در قشر مخ صورت می گیرد.

رفتار قالبی پویا: هنگامی که رخدادها به صورت پی در پی و در یک محیط ثابت رخ می دهد پاسخ دهی توسط دستگاه عصبی مرکزی سریع تر و خود به خود صورت می گیرد و رفتار قالبی پویا شکل می گیرد.

گسترش و تمرکز: هنگامی که یک پیام عصبی به پخشی از مغز وارد می شود برانگیختگی ایجاد می کند. این برانگیختگی در بخش های مجاور نیز رخ می دهد که موجب گسترش برانگیختگی در مغز می شود.

تمرکز در تضاد با گسترش قرار دارد و در برانگیختگی و بازداری تأثیر گذار است. پاولف توضیح می دهد گاهی برانگیختگی یا بازداری فقط در قسمت خاصی از مغز رخ می دهد. پاولف از مفهوم تمرکز نیز برای توضیح تمییز استفاده می کند.

شرطی کردن برانگیختگی و بازداری: برانگیختگی هنگامی رخ می دهد که بین محرک غیر شرطی و محرک شرطی همایندی وجود داشته باشد.

بازداری زمانی رخ می دهد که محرک شرطی منجر به پاسخ بازداری یا پاسخ واپس روی شود.

کارکرد مغز: پاولف مغز را به یک صفحه موزائیکی تشبیه می کند، که شامل نقاط برانگیختگی و بازداری می باشد که در شرایط مخصوص به خود فعال می شوند.

آثار پاولف

• کارهای اساسی پاولف
• بازتاب های شرطی و روانپزشکی

مرگ ایوان پتروویچ پاولف

پاولف در بیست و هفتم فوریه سال 1936 به علت ذات الریه در لنینگراد روسیه درگذشت. گفته می شود که پاولف در زمان مرگ از یکی از شاگردان خود خواسته است تا احساسات وی را تا آخرین لحظه یادداشت کند.