اختلال انفجاری متناوب: معرفی، علائم و درمان

مقدمه

اختلال انفجاری متناوب چیست؟

اختلال انفجاری متناوب به صورت دوره های مجزای فقدان کنترل تکانه های پرخاشگرانه بروز می کند. این دوره ها ممکن است با حملات جدی به دیگران یا تخریب اموال همراه باشد. میزان پرخاشگری ابراز شده با هر عامل استرس زایی که ممکن است در برانگیختن دوره ها موثر بوده باشد، کاملا نامتناسب است. بیمار پس از هردوره، معمولا دجار تاسف واقعی می شود یا خود را ملامت می کند و در فواصل بین دوره ها علائم پرخاشگری یا رفتار تکانشی فراگیر وجود ندارد. به عبارت دیگر، ویژگی بازر این افراد پرخاشگری یا رفتار تکانشی همیشگی نیست، بلکه دوره هایی ازاین حملات تکانشی و پرخاشگری در این افراد وجود دارد.

شیوع

شیوع این اختلال 2/7 درصد و در مردان شایع تر است. برخی از آن ها به خاطر رفتار ویرانگر یا تهاجمی شان زندانی هستند. این اختلال در افراد جوان تر در مقایسه با افراد مسنتر و در افراد با تحصیلات دبیرستانی یا کمتر، شایع تر است. شواهد حاکی از آن است که این اختلال در بستگان زیستی درجه اول افراد مبتلا شایع تر از جمعیت کلی است. در بیماران مبتلا به اختلال انفجاری متناوب، میزان بالایی از آتش افروزی گزارش شده است. سایر اختلالات کنترل تکانه، مصرف مواد و اختلالات خلق، اضطراب و خوردن نیز با این اختلال ارتباط دارند.

علائم اختلال انفجاری متناوب

عصبانیت های انفجاری ناگهان رخ می دهند و معمولاً کمتر از 30 دقیقه طول می کشند. این دوره ها احتمال دارد به طور مکرر در طول هفته یا ماه اتفاق بیفتد. درگیری های لفظی می تواند تا حدودی بین دوره های پرخاشگری جسمی رخ دهد. فرد احتمال دارد بیشتر اوقات تحریک پذیر، تکانشی، پرخاشگر یا عصبانی و خشمگین باشد.

دوره های آسیب زننده با علائم زیر همراه است:

• خشم
• لرزش بدن
• تپش قلب
• تحریک پذیری
• افکار خودکشی
• تنگی قفسه سینه
• انرژی بیش از حد
• مور مور شدن بدن

انفجارهای کلامی و رفتارهای انفجاری، متناسب با شرایط محیط و اوضاع، بدون فکر کردن به عواقب آن ها صورت می گیرد و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• دعوا
• داد زدن
• بد خلقی
• تهدید دیگران
• صدمه به اموال
• بحث های شدید
• تهدید و حمله به مردم یا حیوانات
• سیلی زدن یا کتک زدن

فرد بعد از این دوره احتمالا احساس آرامش و خستگی می کند. اما در نهایت ممکن است احساس پشیمانی کرده و یا از رفتار خود خجالت زده شود.

علل اختلال انفجاری متناوب

• عوامل روانکاوی: روانکاوان معتقدند که حملات انفجاری به عنوان دفاعی در برابر رویداد های آسیب رسان خودشیفتگی عمل می کنند. انفجارهای خشم، وسیله ای برای حفظ فاصله ی بین فردی و حفاظت از هرگونه آسیب بیشتر به خودشیفتگی هستند.
• عوامل روانی-اجتماعی: محیط نامساعد دوران کودکی مملو از وابستگی به الکل، دعوا و کتک کاری و تهدید زندگی در اکثر این بیماران وجود دارد. عوامل زمینه ساز در دوران نوزادی و کودکی عبارتند از: صدمات زایمانی، تشنج دوران کودکی، ضربه ی مغزی، آنسفالیت، اختلالت مختصر مغزی و بیش فعالی.
• عوامل زیستی: اختلالات فیزیولوژی مغز، به خصوص در دستگاه لیمبیک، در اکثر موارد حملات خشونت نقش دارند. غلظت بالای تستوسترون در CSF (مایع مغزی نخاعی) با حالت پرخاشگری و خشونت بین فردی در مردان ربط داده شده است.

تشخیص اختلال انفجاری متناوب

برای تشخیص اختلال انفجاری متناوب پزشک یک معاینه ی فیزیکی انجام می دهد تا بتواند شرایط جسمی یا اختلالاتی که ممکن است باعث علائم مشابه در فرد شود را ارزیابی و رد کند. به علاوه پزشک آزمایشاتی نیز انجام می دهد. پزشک علائم افراد را طبق DSM5 بررسی می کند. علائم ذکر شده باید هفته ای دو بار و 3 ماه متوالی بروز کند تا پزشک بتواند وجود این اختلال در فرد را تشخیص دهد.

درمان اختلال انفجاری متناوب

اختلال انفجاری متناوب معمولا در اواخر نوجوانی تا اوایل بزرگسالی ظاهر می شود. شروع آن ممکن است ناگهانی یا بی سر و صدا و سیر آن دوره ای یا مزمن باشد. در اکثر موارد، شدت اختلال با شروع میانسالی فروکش می کند. ولی افزایش اختلال عضوی ممکن است سبب بروز حمله های بیشتر و شدید تر شود. هیچ درمان واحدی برای این اختلال وجود ندارد و رویکرد مرکب دارودرمانی و روان درمانی احتمال موفقیت بیشتری در درمان این بیماران دارد، ولی روان درمانی این بیماران ( بدون تجویز داروهای تثبیت کننده) ممکن است خطرناک باشد، زیرا احتمال دارد حمله ی خشم به فرد دست دهد. گروه درمانی و خانواده درمانی نیز برای این افراد مفید است.

یکی از اهداف درمان، وادار کردن بیمار به شناسایی و بر زبان آوردن افکار یا احساساتی است که قبل از حملات انفجاری ایجاد می شوند، تا به این ترتیب از کنش نمایی و عمل به این افکار و احساسات جلوگیری شود. داروهای لیتیوم، کاربامازپین، والپروات و فنی توئین در کاستن رفتار پرخاشگرانه مفید هستند.

جمع بندی

اگر فرد به این اختلال مبتلا باشد بهتر است برای درمان خود هرچه سریع تر اقدام کند. و از یک روانشناس کمک بگیرد. جلسات درمانی خود را پیگیر کند و داروهای تجویز شده را برا کنترل خشم خود مصرف کند. روابط خود را با افراد بهبود بخشد و در برابر رفتار و کلام دیگران اول فکر کند و بعد بهترین پاسخ را بدهد. تکنیک های مدیریت خشم و استرس را بیاموزد و از آن ها اسفاده کند. فرد از مصرف مواد مخدر و الکل اجتناب کنند.