کمال گرایی چیست؟ رهایی از کمال گرایی

تصویر پروفایل
کمال گرایی چیست؟ رهایی از کمال گرایی

مقدمه

آیا شما هم از آن دسته از کسانی هستید که فقط زمانی شروع به انجام کاری می کنند که تمام شرایط به بهترین نحو مهیا باشد. با اطمینان از اینکه در آن موفق می شوید. اگر پاسخ شما مثبت است در تله کمال گرایی گرفتار شده اید. در این مقاله قصد داریم توضیح دهیم چگونه از کمال گرایی رها شوید. خبر خوش اینکه قرار نیست برای رهایی، از معیارهایتان کوتاه بیایید.

کمال گرایی چیست؟

کمال گرایی عبارت است از تعیین معیارهای سختگیرانه برای دست یابی به هدف. فرد کمال گرا علی رغم اینکه برای دستیابی به هدف به سختی تلاش می کند، با ترس از عدم موفقیت مواجه است. این ترس در فرد کمال گرا ایجاد اضطراب می کند. این اضطراب سبب می شود یا فرد به انجام کار مورد نظر دست نمی زند یا در صورت شروع، در نیمه راه آن را رها میکند.

نکته جالب در مورد کمال گراها این است که در صورت دست یابی به هدف نیز احساس رضایت نمی کنند. این عدم رضایت در فرد به این دلیل است که هدف مورد نظر به اندازه کافی دشوار نبوده است. در این افراد احساس ارزشمندی با دستیابی به اهداف تعریف می شود.

تقسیم بندی کمال گرایی

در یک تقسیم بندی کمال گرایی به مثبت و منفی تقسیم می شود. در نوع مثبت در فرد میل به پیشرفت وجود دارد. فرد با توجه به امکانات و توانایی های خود در راه رسیدن به هدف تلاش می کند. فرد خود را ملزم به بهترین بودن نمی کند و پس از دستیابی به هدف احساس رضایت می کند. در نوع منفی فرد اهداف دشواری برای خود تعیین می کند. این فرد گاهی حتی فاکتورها و امکانات رسیدن به آن هدف را ندارد. در نوع منفی فرد میزان پیشرفت در مسیر دستیابی به هدف را نمی سنجد، بلکه فقط به این نکته توجه می کند که به هدف دست یافته است یا نه؟ اگر جواب منفی باشد به سختی خود را سرزنش می کند.

در یک تقسیم بندی دیگر کمال گرایی به سه دسته تقسیم می شود:

  • فرد فقط از خود انتظار کامل بودن دارد.
  • جامعه از فرد انتظار کامل و بی نقص بودن دارد.
  • فرد نه تنها از خود بلکه از دیگران نیز انتظار کامل و بی نقص بودن دارد.

عوامل سبب ساز کمال گرایی

مطالعات علمی امکان ژنتیکی بودن کمال گرایی را نشان داده است. محیط نیز عامل مهمی در بروز کمال گرایی می باشد. اولین محیطی که فرد در آن پرورش می یابد خانواده است. هنگامی که والدین خود به این مشکل دچار باشند، با ایراد گیری مدام از فرزندان زمینه ساز کمال گرایی در آنها می شوند. نکته دوم در ارتباط با کمال گرایی این است که محیط در مقابل کمال گرایی به فرد بازخورد مثبت می دهد. احساس لذت و شادی که از این بازخود مثبت در فرد ایجاد می شود باعث می شود که فرد برای خود اهداف سخت تری تعریف کند و در راه رسیدن به آن به سختی تلاش کند.

اختلالات روانشناختی زمینه ساز کمال گرایی

اختلال وسواس – جبری: این اختلال سبب می شود تا فرد به طور مداوم به بررسی عمکرد و برعهده گرفتن مسئولیت های مختلف بپردازد. افراد مبتلا به این اختلال برای خود برنامه ریزی های دقیقی انجام می دهند و نسبت به آن پایبند هستند. این افراد اگر نتوانند به برنامه خود دقیقا عمل کنند کلا آن را کنار می گذارند.

اختلال شخصیت وسواسی – جبری: افراد مبتلا به این اختلال شخصیت بیش از سایر اختلالات شخصیت به کمال گرایی مبتلا هستند.

اختلالات شخصیت ناشی از کمال گرایی

اضطراب: هنگامی که فرد برای خود اهداف دشواری تعریف می کند، با ترس از عدم دستیابی به آن مواجه می شود. این ترس در وی منجر به اضطراب می شود.

اضطراب اجتماعی: کمال گرایی زمینه ساز و تداوم بخش اضطراب اجتماعی می باشد. این گونه افراد سعی در تأثیر گذار بودن دارند. لذا هنگامی که قرار است در یک جمع حضور یابند، زمان زیادی را صرف ظاهر خود کنند. این افراد همچنین نگران این مسئله هستند که رفتار اشتباهی از آنان سر بزند. در نتیجه این اضطراب ارتباطات خود را محدود می کنند. در صورتی که در یک جمع حضور یابند سعی می کنند که مرکز توجه قرار نگیرند.

افسردگی: هنگامی که افراد کمال گرا در دست یابی به اهداف خود شکست می خورند یا در یک موقعیت اجتماعی از رفتار خود ناراضی هستند، دچار ناراحتی می شوند. این ناراحتی ممکن است در حدی باشد که منجر به پایین آمدن خلق و افسردگی شود.

اختلالات خوردن: این گونه افراد زمان زیادی را صرف افکاری که به زیبایی و تناسب اندام مربوط است می کنند. این افراد معمولا از ظاهر خود احساس رضایت نمی کنند. این احساس نارضایتی  منجر به داشتن معیارها و رژیم های سخت در فرد می شود.

رفتار های رایج کمال گرایان

اجتناب، اهمال کاری و بررسی عملکرد رفتار های رایج این افراد هست. ترس از شکست در این افراد موجب می شود تا از رویا رویی با یک موقعیت خاص اجتناب کنند. علاقه مندی این افراد به بی عیب و نقص انجام دادن کارها سبب می شود تا آن را تا فرا رسیدن زمانی که احساس کنند می توانند آن را بدون عیب و نقص انجام دهند به تعویق بیندازند. این رفتار اهمال کاری نامیده می شود. بررسی عملکرد شامل رفتارهایی مانند مقایسه کردن و بازبینی عملکردها به طور مداوم می باشد. این بازبینی ها ممکن است منجر به این نتیجه گیری شود که عملکرد خوبی نداشته است. این نتیجه گیری ممکن است رها کردن یا بازگشت دوباره به نقطه شروع را در پی داشته باشد.

رهایی از کمال گرایی

کمال گرایی یک شیوه تفکر است. این شیوه تفکر دارای مزایا و معایب می باشد. برای رها شدن از کمال گرایی باید در نحوه تفکر خود تعییر ایجاد کنید. تا این تغییر منجر به تغییر در شیوه عملکرد شما شود. روانشناسان برای ایجاد تغییر در شیوه تفکر از روش شناختی رفتاری استفاده می کنند. در این روش درمانگر پس شناخت افکار ناکارآمد و شناسایی احساسات و رفتارهای که موجب تداوم آن افکار می شود، به اصلاح و تغییر آنها پرداخته و شیوه تفکر جدید را جایگزین می کنند.

مسیر رهایی کمال گرایی

نقطه شروع رهایی جایی است که در شما تمایل به رهایی ایجاد و برای آن اقدام میکنید. تغییر کار مشکلی است. در صورتی که خود تمایل به آن نداشته باشید سختی آن چند برابر می شود تا جایی که ممکن است از انجام آن پشیمان شوید.

قدم بعدی آگاهی از این نکته است که شما قرار نیست از معیارهایتان کوتاه بیایید. کاری که قرار است انجام دهید این است، باز کردن گره ای که احساس ارزشمندی و موفقیت را به سختگیری در کارها وصل کرده است. پس هدف منعطف شدن شما در مسیر رسیدن به اهدافتان می باشد.

قدم سوم مشخص کردن عواملی است که منجر به تداوم کمال گرایی در شما می شود. در بالا اشاره کردیم که کمال گرایی دارای مزایا و معایب می باشد. آنچه باعث تداوم آن می شود قسمت سودآور آن است. رفتارهای کمال گرایانه باعث می شود تا فرد کارها را درست و دقیق انجام دهد. در نتیجه دقت در انجام کارها بازخورد مثبت از اطرافیان دریافت می کند. این بازخورد مثبت در فرد ایجاد عزت نفس می کند که منجر به ادامه رفتارهای کمال گرایانه می شود. رفتارهای کمال گرایانه همچنین باعث می شود فرد احساس کند بر روی امور کنترل دارد. سخت گیری و دقت در انجام کارها سبب می شود که فرد مورد توجه مدیران قرار بگیرد پیشرفت کند.

در درمان شناختی رفتاری پس ازآنکه رفتارهای تداوم بخش کمال گرایی مشخص شد. درمانگر با ترسیم یک نمودار بر روی کاغذ مشخص می کند که در کدام بخش نیاز به تغییر وجود دارد. پس از مشخص شدن زمینه هایی که کمال گرایی در آن ها ایجاد مشکل کرده است به بازنگری افکار پرداخته می شود. افکار مشکل ساز را متوقف می کنند. در این مرحله برای تفکرات، احساسات و رفتار ناشی از کمال گرایی با تفکرات و رفتار جایگزین در نظر گرفته می شود.

جمع بندی

کمال گرایی به یک تیغ دو لبه شبیه است. یک لبه آن نوع مثبت می باشد که می تواند مانند موتوری در راه رسیدن به هدف ما را به حرکت وا دارد. لبه دیگر آن نوع منفی می باشد که اضطراب ها و ترس های ناشی از آن ما را قبل از رسیدن به نقطه شروع متوقف می کند. نوع منفی حتی بعد از شروع بیشتر به عنوان یک عامل بازدارنده عمل میکند. نوع منفی می تواند در تمام زمینه های زندگی فرد را در برگیرد. معیار های سختگیرانه ناشی از کمال گرایی خود را در زمینه های شغلی، تحصیلی، خانوادگی و شیوه های فرزند پروری نشان میدهد.

در مسیر رهایی از کمال گرایی هنگامی که فرد با افکار و معیارهای سختگیرانه خود مواجه می شود و تصمیم به تغییر می گیرد دچار ترس و اضطراب ناشی از تغییر می شود. پس از آنکه شروع به ایجاد تغییر کرد و از افکار و رفتارهای وسواسی خود رها شد، کارها را با کیفیت بهتر و در زمان کمتر انجام می دهد. مرحله بازنگری و ثبت افکار باید تا زمانی که بتوانید افکار و رفتار کمال گرایانه خود را کنترل کنید ادامه دهید.

آیا این مقاله برای شما مفید بود؟

تقریبا

خیر

دانلود مطلب

فهرست مطلب