ویلیام جیمز: زندگینامه، تحصیلات و نظریه ها

مقدمه

تولد و کودکی ویلیام جیمز

ویلیام جیمز در ژانویه 1842 در نیویورک سیتی متولد شد. پدرش هنری جیمز عالم روحانی و ثروتمند، پیرو فلسفه سوئدنبرگ بود. ویلیام، نخستین فرزند خانواده بود. یک خواهر و سه برادر داشت. یکی از برادرانش موسوم به جیمز (کوچک) رمان‌نویس مشهوری شد. خانواده او خانواده‌ای بااستعداد، استثنائی و فعال بودند. ویلیام جیمز به همراه برادر کوچکتر خود هنری جیمز موفقیت‌های بسیاری را کسب کردند.

تحصیلات ویلیام جیمز

تحصیلات واقعی ویلیام در محیط خانواده آغاز شد زیرا دوستان هوشمند و فاضل پدرش اغلب به خانه آن ها می‌آمدند و راجع به موضوعات گوناگونی به بحث و گفتگو می‌ پرداختند. وی در مدارس سوئیس، آلمان، فرانسه و انگلستان به تحصیل پرداخت و علاقه ویژه ای به علوم طبیعی و نقاشی در وی نمایان گردید. در سال ۱۸۶۰ آموزش های رسمی خود را برای نقاش شدن شروع کرد اما سختی این حرفه به او فهماند که نقاش شدن کار او نیست. پس از یک سال وارد دانشکده علوم لارنس در هاروارد شد. اما در سال ۱۸۶۴ تغییر رشته داد و به دانشکده پزشکی هاروارد رفت. دکترای پزشکی‌ خود را در سال ۱۸۶۹ کسب کرد.

ازدواج جیمز

در سال 1878، با آلیس هاوگیبوتر که معلمی در مدرسه بوستون بود، ازدواج کرد و صاحب پنج فرزند شد.

شغل ویلیام جیمز

پس از دریافت مدرک دکترای خویش در دانشگاه هاروارد به تدریس پرداخت. وی در آغاز آناتومی و فیزیولوژی، سپس روانشناسی و بالاخره در سال 1879 به تدریس فسلفه پرداخت.

ایده ها و نظریات ویلیام جیمز

همان طور که در بالا ذکر شد وی آغازگر مکتب پراگماتیسم بوده است ویلیام جیمز منشأ حقیقت را در سودمند بودن امر یا قضیه می‌دانست. وی عقیده داشت حقیقت به چیزی اطلاق می‌شود که سودمن باشد. چیزی که سودمند نیست نمی‌تواند حقیقت داشته باشد. پراگماتیست‌ها معتقد بودند هدف ما نباید کشف حقیقت و رسیدن به آن باشد بلکه همین که سودمندی و منفعت خود را برساند نشانه صحیح بودن آن و حقیقت است. مثلاً وقتی به زغال داغ که سوزنده است دست نمی‌زنیم این عملاً برای ما سودمند است پس حقیقت است. به همین منظور طرفداران این مسلک را امروزه عملگرا ها می‌نامند. در زبان روزمره به چیز یا کسی که به منافع قابل دسترسی کوشش می‌کند عادتاً پراگماتیست می‌گویند.

آثار جیمز

• پراگماتیسم نامی تازه برای برخی طرق اندیشیدن، مطالعات همگانی در فلسفه
• اصول روانشناسی
• اراده باور و مقالاتی دیگر در فلسفه
• تنوع تجربه دینی
• یک جهان کثرت گرا

مرگ ویلیام جیمز

در سال ۱۸۹۹ ویلیام جیمز در حالی که مشغول بالا رفتن از کوهی در نزدیکی خانه‌ اش در نیوهمپشایر بود، راه بازگشت خود را گم کرد. تلاش شدید وی برای یافتن راه، موجب تشدید ناراحتی قلبی‌ اش شد. در طی دو سال بعدش نیز، تقریباً زمین‌ گیر بود. اما ناگهان و در کمال تعجب، بهبود پیدا کرد و توانست به هاروارد برگردد و تدریس را ادامه دهد. اما با گذشت چند ماه، ناراحتی قلبی وی دوباره بروز کرد و در ۲۶ اوت ۱۹۱۰ در نیوهمپشایر، در گذشت.