حسادت و علل آن

مقدمه

حسادت چیست؟

حسادت واکنش هیجانی نسبت به یک محرک بیرونی می باشد. یک احساس ناخوشایند است که در فرد احساس ضعیف و ناتوان بودن ایجاد می کند. عامل ایجاد آسیب پذیری و ترس در فرد می باشد.

حسادت چگونه شکل می گیرد؟

 انسان موجودی اجتماعی است و عوامل شکل گیری حسادت در انسان ریشه در زندگی اجتماعی دارد.

 اولین محیط اجتماعی فرد خانواده می باشد. به طور طبیعی خانواده اولین محیطی است که باعث شکل گیری این احساس در فرد می شود. عوامل مختلفی در خانواده می تواند باعث شود کودک از این واکنش هیجانی استفاده کند.

هنگامی که یک نوزاد در خانواده متولد می شود نوزاد برای رفع نیازهایش وابستگی صد درصد به والدین دارد. این امر به باعث می شود بیشترین زمان والدین به نوزاد تازه متولد شده اختصاص یابد. فرزند بزرگتر احساس می کند که توجه، محبت و علاقه والدین را از دست داده است و این امر موجب حسادت وی می شود.

با گذر زمان و افزایش سن کودکان فرزند کوچکتر نسبت به جایگاه و آزادی های فرزند بزرگ تر احساس حسادت می کند. اما آنچه که حسادت را در بچه ها تحریک می کند شیوه برخورد و روش فرزند پروری والدین می باشد. هنگامی که والدین از شیوه های فرزند پروری یکسانی در برخورد با کودکان خود استفاده نمی کنند، منجر به ایجاد این احساس در کودکان خود می شوند. از عوامل دیگر زمینه ساز حسادت در کودکان تبعیض قائل شدن والدین بین فرزندان می باشد. هنگامی که والدین برای یکی از فرزندان خود امتیاز خاصی در نظر می گیرند، حسادت را در فرزند دیگر خود ایجاد می کنند.

 با بزرگتر شدن کودکان و راه یابی آن ها به محیط های اجتماعی دیگر، عوامل زمینه ساز حسادت نیز بیشتر می شود. به طور مثال وقتی معلم به دلیل تعداد زیاد دانش آموزان نمی تواند همه را به یک میزان مورد توجه قرار دهد. از این توجه خود را به صورت انتخابی به برخی از دانش آموزان معطوف می کند که زمینه ساز حسادت سایرین می شود.

حسادت در بزرگسالی

حسادت همچون سایر واکنش های هیجانی در بزرگسالی نیز وجود دارد که در بزرگسالان در ارتباطات عاطفی و شغلی دیده می شود.

 از نظر فروید حسادت در بزرگسالی همانند دروغگویی و وسواس ریشه در عقده ادیپ حل نشده در کودکی دارد.

علل حسادت

به لحاظ روانشناختی افراد دارای برخی ویژگی های فردی و اختلالات شخیصتی، این احساس را بیشتر از سایرین تجربه می کنند. در افراد با خود پنداره ضعیف، سبک دلبستگی ناایمن، وسواس فکری یا اختلال شخصیت پارانوئید این واکنش هیجانی بیشتر از سایرین دیده می شود.

افراد دارای خود پنداره ضعیف خود را به اندازه کافی دوست داشتنی نمی دانند. و برای دستیابی به اهداف خود احساس ناتوانی می کنند. این افراد هنگام مواجه شدن با افرادی که مورد توجه و علاقه دیگران هستند یا افراد موفق دچار حسادت می شوند.

گروه دیگری که حسادت در آن ها دیده می شود افراد با سبک دلبستگی نا ایمن می باشند.

طبق نظریه دلبستگی جان بالبی، ارتباط عاطفی مادر و کودک عامل مهم و تأثیر گذار در شکل گیری ویژگی های شخصیت افراد می باشد. اگر در ماه های اولیه زندگی کودک ارتباط عاطفی مادر و کودک شکل نگیرد، یا مادر نیازهای کودک را به درستی پاسخ ندهد، سبک دلبستگی ناایمن در کودک شکل می گیرد. سبک دلبستگی ناایمن در شخص منجر به ترس از دست دادن محبت فرد مورد علاقه می شود. در نتیجه این ترس هرگونه توجه فرد محبوب به دیگران، در شخص ناایمن ایجاد حسادت می کند.

افراد با اختلال وسواس فکری که در کنترل افکار خود ناتوان هستند نیز در روابط خود دست خوش حسادت می شوند. افکار وسواس گونه در این افرادعامل ایجاد اضطراب، استرس و نگرانی می باشد که بر روی افکارشان تأثیر گذار است. این افراد که در کنترل افکار خود ناتوان هستند. حسادت، از واکنش های هیجانی مورد استفاده افراد مبتلا به وسواس در واکنش به افکارشان می باشد.

در افراد دارای اختلال شخصیت پارانوئید به راحتی قابل تشخیص است. این افراد در جامعه ویژگی های بدبین، بد دل و شکاک شناخته می شوند. افراد دچار این اختلال در زندگی عاطفی خود نسبت به همسر و پارتنر خود دچار سوءظن هستند. این افراد در صورتی همسر خود را مشغول معاشرت با فرد دیگری مشاهده کنند. حسادت در آن ها تحریک می شود، که در این افراد ممکن است باعث شود که فکر کنند مورد خیانت قرار گرفته اند.

درمان حسادت

درمانگران از روان در مانی و درمان شناختی رفتاری استفاده می کنند. روان درمانی می تواند موفق به افزایش خود پنداره مثبت در فرد شود. روان درمانی می تواند موفق به ریشه یابی دلبستگی ناایمن در فرد شود.

 درمان شناختی رفتاری می تواند به شناسایی افکار زمینه ساز حسادت در فرد بپردازد. این روش درمان با آموزش پاسخ های رفتاری و هیجانی مناسب به این افکار منجر به درمان می شود.

در افراد با اختلالات شخصیت پارانوئید و وسواس ، امکان نیاز به استفاده از دارو درمانی نیز وجود دارد.

جمع بندی

حسادت می تواند آرامش فرد را دست خوش تلاطم کند. ضرب المثل حسود هرگز نیاسود، به خوبی گویای این مطلب است. این امر در فرد منجر به رفتارهایی می شود که در اطرافیان احساسات ناخوشایندی ایجاد می کند.

نکته قابل توجه این است که گاهی ممکن است از واژه غبطه به اشتباه به جای حسادت استفاده کنیم. غبطه در واقع یک ویژگی مثبت در شخصیت می باشد. غبطه نه تنها در فرد ایجاد ناراحتی نمی کند. غبطه به عنوان محرکی در فرد برای رسیدن به اهداف و رشد و بالندگی می باشد.