هراس اختصاصی: معرفی، علائم و درمان

مقدمه

اختلال هراس اختصاصی چیست؟

هراس اختصاصی عبارت است از ترسی شدید و مداوم از شی یا موقعیت معین یا خاصی است که پاسخ اضطرابی فوری ایجاد می کند، اختلال زیادی در عملکرد ایجاد می کند و به رفتار اجتنابی منجر می شود. افراد مبتلا به هراس خاص فکر می کنند صدمه ای به آن ها وارد خواهد شد، مثلا سگی آن ها را گاز خواهد گرفت یا در آسانسور دچار آسیب شدید می شوند.

علائم اختلال هراس اختصاصی

• احساس خطر یا عذاب قریب الوقوع
• نیاز به فرار
• تپش قلب
• تعریق
• لرزیدن
• تنگی نفس یا احساس خفگی
• درد یا ناراحتی قفسه سینه

انواع اختلال هراس اختصاصی

چهار طبقه اصلی فوبی اختصاصی وجود دارد:

ترس از حیوانات: معمولا گربه ها، کبوتر ها، موش ها، مارها و حشرات (شایع ترین عنکبوت ها)

ترس موقعیتی: مثل هواپیما، آسانسور و مکان های بسته (شایع ترین مکان بسته و تاریک)

ترس محیط طبیعی: ارتفاع، طوفان، آب و آتش (شایع ترین طوفان)

فوبی های خون، تزریق و جراحت: برعکس تمام فوبی ها، افراد مبتلا به فوبی خون، اگر زخمی را ببینند، فشار خون و ضربان قلب به طور چشمگیری کاهش می یابد و حتی شاید از حال بروند ( یعنی شرایط پاراسمپاتیک رخ می دهد نه سمپاتیک) تنها در این فوبی است که فرد واقعا غش می کند در فوبی های دیگر فرد فکر می کند در حالت غش است.

یک طبقه ی مجزا و پنجم نیز می توان برای در نظر گرفت، به نام طبقه فوبی های خاص، مانند انواع گوناگون محرک ها یا شرایط مثل ترس کودک از دلقک ها.

تشخیص اختلال هراس اختصاصی

ترس و هراس یکسان نیستند، بنابراین دانستن تفاوت مهم است. درمانگر شما نمی تواند از آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص استفاده کند، بنابراین او و دیگر متخصصان بهداشت روان با DSM-V مشورت می کنند (راهنمای تشخیصی و آماری ، چاپ پنجم، 2013). این راهنما معیارهای تشخیصی خاصی را برای هراس خاص از انجمن روانپزشکی آمریکا ارائه می دهد:

• ترس غیرمنطقی، بیش از حد: فرد ترس بیش از حد یا غیر معقول، مداوم و شدید ناشی از یک شی یا موقعیت خاص را از خود نشان می دهد.
• پاسخ اضطراب فوری: واکنش ترس باید متناسب با خطر واقعی نباشد و در صورت ارائه با شی یا موقعیت، تقریباً بلافاصله ظاهر می شود.
• تشخیص ترس غیر منطقی نیست: در نسخه های قبلی DSM، بزرگسالانی که دارای هراس خاص بودند باید تشخیص می دادند که ترس آن ها با واقعیت متناسب نیست، اما کودکان این کار را نمی کردند. نسخه 2013 اکنون می گوید بیمار بزرگسال دیگر مجبور نیست غیر منطقی بودن رفتار خود را برای دریافت تشخیص تشخیص دهد.
• اجتناب یا پریشانی شدید: فرد مبتلا برای اجتناب از شی یا موقعیت، از کار خود خارج می شود یا آن را با پریشانی شدید تحمل می کند.
• محدود کردن زندگی: هراس به طور قابل توجهی بر روی مدرسه، کار یا زندگی شخصی فرد مبتلا تأثیر می گذارد.
• مدت زمان شش ماه: در كودكان و بزرگسالان، طول مدت علائم باید حداقل شش ماه طول بكشد.
• اختلال دیگری ایجاد نشده است: بسیاری از اختلالات اضطرابی علائم مشابهی دارند. بنابراین، درمانگر شما باید سایر اختلالات را قبل از تشخیص فوبیای خاص رد کند.

شیوع

هراس اختصاصی شایع ترین اختلال روانی در میان زنان و دومین اختلال شایع روانی در مردان (پس از اختلال مرتبط با مواد) است.

شیوع 12 ماهه هراس اختصاصی 7تا9 درصد است. نسبت زن به مرد دو به یک و در نوع هراس از خون، آمپول، جراحت تقریبا یک به یک است.شیوع هراس ها در زنان 13/6 تا 16/1 و در مردان 5/2 تا 7/6 درصد گزارش شده است. معمولا فوبی نوع خون و جراحت و نوع محیط طبیعی زودتر آغاز می شوند. فهرست اشیا و موقعیت های ترس آور در هراس اختصاصی (ترتیب نزولی فراوانی) عبارت است از حیوان، طوفان، بلندی، بیماری، جراحت و مرگ. در کودکان شایع ترین هراس، محیط طبیعی است.

درمان اختلال هراس اختصاصی

شناخته شده ترین و موثرترین درمان هراس ها، رفتار درمانی است. همچنین رایج ترین و بهترین نوع رفتار درمانی برای هراس ها، حساسیت زدایی منظم است. برای درمان هراس اختصاصی ، مواجهه درمانی شایع ترین روش است. جدیدترین درمان موثر برای فوبی ها تنش کاربری است که بخصوص در درمان فوبی خون موثر است. روش هاس شناختی همچون قدرت فکر، صحبت کردن با خود و بازسازی شناختی می تواند اثر بخش باشد.

جمع بندی

در مواقعی اینگونه هراس ها میتواند زندگی فرد را مختل کند و حتی در روزمره ی فرد نیز تاثیر بدی بگذارد. بهتر است در صورت داشتن علائم به یک روان درمانگر مراجعه کرده و برای درمان اقدامات لازم را انجام دهید.