اختلال هذیان: معرفی، علائم و درمان

مقدمه

هذیان چیست؟

هذیان ها به عنوان باورهای غلط ثابت و مغایر با واقعیت تعریف می شوند. هذیان ها باورهای غلطی است، که در برابر هرگونه استدلال مقاوت می کنند و به رغم شواهدی که معمولا برای ابطال آن ها کافی هستند ادامه می یابند. مثل این اعتقاد که فرد معتقد است که همسرش در غذای او سم می ریزد تا او را بکشد.

انواع اختلالات هذیان

نوع اورتومانیک (جنون عشقی یا جنون جنسی): فرد معتقد است شخصی عاشق او است و ممکن است سعی کند با آن شخص تماس بگیرد. غالباً فردی مهم یا مشهور است. اروتومانیا را روان پریشی عاشقانه یا سندرم کلرامبو نیز می نامند.

نوع خود بزرگ بینی: نوع عظمت یا خود بزرگ بینی با این هذیان مشخص می شود که فرد معتقد است آدم بسیار ثروتمند یا مهم و مشهوری است.

نوع نامتمایز: وقتی اختلال شخص در یک طبقه خاص و مشخصی قرار نگیرد و هیچ علت مشخصی نداشته باشد به عنوان نوع نامشخص یا نامتمایز تلقی می شوند.

نوع حسادت: فردی با این نوع معتقد است همسر یا شریک جنسی خود خیانت نمی کند.

نوع آزار و اذیت: شخصی با این نوع هذیان معتقد است که با او (یا یکی از نزدیکانش) بدرفتاری می شود، یا شخصی در حال جاسوسی از آن ها است یا قصد دارد به آن ها آسیب برساند. آن ها ممکن است شکایات مکرر را به مراجع قانونی ارائه دهند.

نوع جسمانی: آن ها معتقدند که نقص جسمی یا مشکل پزشکی دارند. بیماری هولناکی دارند و در حال مرگ هستند. پای بندی این بیماران به این گونه اعتقادات افراطی و اصلاح نشدنی است.

نوع مختلط: این گروه شامل بیمارانی است که دو یا چند موضوع هذیانی دارند.

علائم اختلال هذیان

اغلب بیماران مبتلا بدون بروز هیچ گونه علائمی از نظر ظاهری مرتب و خوش لباس هستند. اما گفتار، وضعیت روانی و ارتباط چشمی آن ها ممکن است علائم مرتبط با این اختلال را نشان دهند. وضعیت روانی این افراد به نوع اختلال بستگی دارد. به عنوان مثال، بیماران مبتلا به توهم آزار دهنده ممکن است مشکوک و مضطرب باشند. احتمال دارد، تنگی نفس خفیف در برخی از انواع هذیان وجود داشته باشد. توهمات لمسی و بویایی (مثلاً احساس آلوده شدن به حشرات، درک بوی بدن) در برخی از انواع هذیان ها می تواند وجود داشته باشد. اما توهم شنوایی یا بینایی که از لحاظ کلیشه ای در بیشتر اختلالات شدید روانی (مثل اسکیزوفرنی) دیده می شود در اختلال هذیان وجود ندارد.

پلیس، اعضای خانواده، همکاران و پزشکان معمولاً اولین کسی هستند که به اختلال هذیان مشکوک شده و غالباً بیماری را تشخیص می دهند. بررسی افکار خودکشی یا خودکشی در بیماران مبتلا به این اختلال به خصوص انواع آزار دهنده و جسمی بسیار مهم است. علاوه بر آن، برخی از انواع اختلالات هذیان مثل شهوانی، حسادت و آزار و اذیت بیشتر از سایرین با خطر خشونت همراه هستند.

علل اختلال هذیان

محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد هذیان می شود. اما به نظر می رسد انواع عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی و محیطی در ایجاد آن نقش به سزایی دارند. علاوه بر آن، ناهنجاری های موجود در مغز و عدم تعادل هورمون های عصبی ممکن است احتمال ابتلای فرد را افزایش دهد. همچنین تروما و استرس نیز می تواند باعث این اختلال شود. افرادی که تمایل به منزوی شدن و گوشه گیری دارند در معرض ابتلا به این اختلال هستند. عوامل بیولوژیکی می توانند در بروز هذیان نقش داشته باشند. زیرا این اختلال با طیف گسترده ای از شرایط پزشکی و بیماری همراه است. به طور مثال اختلالات عصبی، ضایعات گانگلیون پایه و لوب تمپورال  در مغز  معمولاً با هذیان همراه هستند. هذیان اغلب بخشی از اختلالات روانی است و ممکن است با توهم همراه باشند. توهم شامل درک چیزی است که واقعیت ندارد.

تشخیص اختلال هذیان

اگر فردی علائم هذیانی را تجربه کند، پزشک وی با گرفتن شرح حال پزشکی و انجام معاینه فیزیکی کار خود را شروع می کند. همچنین ممکن است آزمایشات آزمایشگاهی برای رد هرگونه بیماری جسمی که ممکن است باعث ایجاد علائم شود ، انجام شود

در صورت عدم وجود شرایط پزشکی باعث بروز علائم، پزشک می تواند فرد را برای ارزیابی بیشتر به روانپزشک ارجاع دهد. سپس متخصصان بهداشت روان ممکن است از ارزیابی های روانشناختی مختلفی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علائم فرد استفاده کنند. سپس ممکن است براساس معیارهای تشخیصی در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) تشخیص داده شود.

درمان اختلال هذیان

معمولاً فردی که دچار این اختلال شده است اعتقادات و رفتار خودش را به عنوان یک مشکل نمی بیند و بیماری خودش را قبول ندارد برای همین به دنبال درمان نیست. درمان این اختلال اغلب شامل ترکیبی از دارو و روان درمانی است.

درمان ممکن است شامل درمان رفتاری شناختی (CBT) باشد. که به فرد کمک می کند تا افکار و رفتارهای نادرست را تشخیص و تغییر دهد. خانواده درمانی نیز غالباً بخشی از درمان است. از طریق درمان، اعضای خانواده می توانند یاد بگیرند که چگونه کسی را که دچار این اختلال است، حمایت کنند.

دارودرمانی

داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروهای ضد روان پریشی معمولی یا نسل اول: از این داروها برای جلوگیری از گیرنده های دوپامین در مغز استفاده می شود. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که اعتقاد بر این است در ایجاد توهم نقش دارد.

آنتی سایکوتیک های معمول: این داروها برای جلوگیری از گیرنده های دوپامین و سروتونین در مغز استفاده می شوند. این امر منجر به نمایه ای از عوارض جانبی متفاوت از داروهای ضد روان پریشی نسل اول می شود.

داروهای آرامش بخش: بعضی اوقات از این داروها برای رفع اضطراب، تحریک یا مشکلات خواب معمول در افراد مبتلا به اختلالات خیالی استفاده می شود.

داروهای ضد افسردگی: اگر فرد مبتلا به خیالی دچار مشکل خلقی شود. ممکن است از این داروها برای درمان افسردگی استفاده شود.

جمع بندی

مدیریت محیط می تواند به کسی که مبتلا به این اختلال است، کمک کند. به عنوان مثال، اگر کسی معتقد باشد دولت از طریق تلویزیون مشغول جاسوسی از آنها است، بهترین کار این است که از دیدن تلویزیون خودداری کند. یا اگر شخصی معتقد است که وقتی به تنهایی وارد جامعه می شود او را مورد آزار و اذیت قرار می دهند، بهترین کار این است که کسی هنگام بیرون رفتن با او همراه شود.

بهترین کار این است که هر چه سریع تر برای درمان اقدام کرده. از یک متخصص بهداشت بخواهید که به شما یا عزیز شما کمک کند.