اختلال یادگار پرستی (فتیشیسم): معرفی، علائم و درمان

مقدمه

اختلال یادگار پرستی چیست؟

اختلال یادگار پرستی یا یادگار خواهی یک وضعیت روان شناختی محسوب می شود و در آن مرکز توجه فرد معطوف به شی بی جان مانند: کفش، دستکش، جوراب و جوراب شلواری است که ارتباط نزدیک با بدن آدمی دارد. یا علاقه ی وافر به یک اندام غیر جنسی. یادگار (Fetish)، جذابیت جنسی شدید و مکرر به شی بی جان می باشد. افراد مبتلا به این نابهنجاری جنسی به یک شی اشغال ذهنی دارند و برای ارضا به شی وابسته می باشند و آن را به رابطه جنسی با همسر خود ترجیح می دهند. یادگار های شایع عبارتند از: پوشاک (به ویژه لباس زیر)، اجناس چرمی (کیف، کمربند، دستکش و …)، اجناس مرتبط به پا (جوراب، کفش پاشنه بلند، صندل و …) علاوه بر این اشیا ممکن است این افراد به قسمت هایی از بدن مانند مو، ناخن، دست یا پا نیز علاقه داشته باشند.

افراد مبتلا به اختلال یادگار پرستی کشش وسواس گونه به شی مورد نظر دارند. این کشش از دیدشان امری غیر ارادی و مقاومت ناپذیر می باشد.

انواع اختلال یادگار پرستی

اختلال یادگار پرستی یا فتیشیسم از نوع بی جان به دو دسته تقسیم می شود:

فتیشیسم شکلی: در این نوع فتیشیسم، اشیا و شکل ظاهریشان مهم هستند، مانند کفش‌ پاشنه بلند.

فتیشیسم واسطه‌ای: در این نوع فتیشیسم، جنس اشیا اهمیت دارد، مانند ابریشم، چرم یا مخمل و …

این افراد در اکثر مواقع اشیا مورد نظر خود را جمع‌آوری می‌کنند. در برخی موارد، یادگار خواهی به میزانی شدت پیدا می کند که باعث می‌شود فرد اشیا مورد نظر را از طریق سرقت به دست آورد. یادگار خواهان مرد ممکن است بدون وجود این اشیا، نعوظ نداشته ‌باشند.

شیوع

این اختلال اکثر اوقات از نوجوانی آغاز می شود. گاهی ممکن است که یادگار مورد نظر اهمیت بالای خود را در سنین پایین تر (کودکی) کسب کرده باشد. افراد مبتلا به این اختلال غالبا به سایر انحرافات جنسی مانند اختلال بچه بازی، آزارگری یا سادیسم و آزارخواهی یا مازوخیسم نیز مبتلا می باشند.

علائم اختلال یادگار پرستی

علائمی که DSM برای این اختلال مطرح کرده است به شرح زیر می باشد:

• تحریک جنسی باز پیدا و شدید به صورت خیال پردازی ها، امیال، تخیلات و یا رفتار هایی که مستلزم استفاده از اشیای بی جان یا قسمت های غیر جنسی بدن می باشد.
• این خیال پردازی ها و تخیلات موجع به ناراحتی و یا آسیب شدید در عملکرد فرد می شوند.
• برای تشخیص این اختلال علائم باید حداقل 6 ماه در فرد دیده شود.

تشخیص اختلال یادگار پرستی

برای تشخیص این اختلال اگر خود فرد به دنبال درمان باشد باید به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کرده و ممکن است در بعضی موارد روانشناس از فرد بخواهد شریک جنسی اش را هم برای گفت و گو بیاورد. و پس از بررسی این مورد که تمام علائمی که طبق DSM مطرح شده است در فرد وجود دارد این اختلال تشخیص گذاری می شود.

درمان اختلال یادگار پرستی

روشی که اکثرا برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می گیرد شرطی سازی مجدد ارگاسمی نامیده می شود. در این روش از فرد مبتلا می خواهند که با تصور شی غیر قابل قبولی خود را تحریک کرده و بعد در حالی که به یک محرک جنسی مناسب مثل تصویر شریک جنسی خود نگاه می کند، استمنا کند. اگر انگیختگی جنسی وی کاهش بیابد می تواند دوباره به تصور شی غیر قابل قبول باز گردد. درمان هایی مانند: شناختی-رفتاری CBT درمانگران جنسی با آموزش CBT از تکنیک های بازسازی شناختی برای شناسایی و تغییر افکار و رفتارها استفاده می کنند. آن ها ممکن است از درمان بیزاری یا تصاویر هدایت شده برای کاهش علاقه به اشیاء فتیشیستی استفاده کنند. مطالعات نشان داده‌اند که CBT زمانی که همراه با دارو درمانی استفاده می‌شود، یک درمان مؤثر برای اختلال فتیشیسم است. روان درمانی پویشی، کاهش سائق های جنسی و کنترل خارجی (مانند زندانی کردن یا قرار دادن ناظری برای وی) نیز برای درمان مبتلایان مورد استفاده قرار می گیرد.

یک درمانگر متخصص در مسائل جنسی می تواند به فرد کمک کند. وی ابتدا یک تاریخچه جنسی و روانی-اجتماعی مفصل از فرد می گیرد تا عواملی را که به علاقه فتیشیستی و بیان آن از طریق اصرار، خیال پردازی ها و رفتارها کمک می کنند، ارزیابی کند. درمانگر شروع و زمینه علائم تجربه شده را بررسی می کند، به ویژه هرگونه تغییر در موقعیت ها یا نشانه هایی که باعث تشدید افکار یا تمایلات فتیشیستی شده است را نیز بررسی می کند. درمانگر احتمالاً در مورد تکنیک‌های ذهن‌آگاهی و رفتاری که یک فرد یا یک زوج می توانند انجام دهند را آموزش می دهد. شرایط روانی همزمان، مانند اختلالات خلقی و… نیز ارزیابی و درمان خواهند شد.

دارو درمانی

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند پروزاک-فلوکستین می‌توانند به اختلالات خلقی همزمان مانند افسردگی یا اضطراب کمک کنند و میل جنسی را نیز کاهش دهند. بسیاری از افرادی که SSRI مصرف می کنند عوارض جانبی جنسی را تجربه می کنند که اغلب شامل کاهش علاقه به رابطه جنسی می شود. کاهش میل جنسی می تواند به تکانشگری مرتبط با افکار و رفتارهای فتیشیستی کمک کند، با این حال، بدون درمان به طور مستقیم به میل فتیشیستی پاسخ نمی دهد. مدروکسی پروژسترون استات و سیپروترون استات دسته ای از داروها هستند که می توانند برای کاهش موقت سطح تستوسترون به منظور کاهش میل جنسی و امکان درمان موثرتر مورد استفاده قرار گیرند. این داروها به کاهش سطح تستوسترون در گردش کمک می کنند و گیرنده را برای تکنیک های درمانی بازسازی شناختی آماده می کنند.

جمع بندی

در اکثر اگر اختلال یادگار پرستی به موقع تشخیص داده نشود، زندگی فرد را مختل می کند. زیرا افراد مبتلا در برقراری یک رابطه جنسی سالم دچار مشکل هستند. اینگونه افراد فکر می کنند که تفاوت فاحشی با دیگران دارند. در نهایت با گذشت زمان ممکن است دچار افسردگی شوند.