اختلال کنترل تکانه چیست: معرفی، تاریخچه و درمان

مقدمه

تاریخچه اختلال کنترل تکانه

در حال حاضر، در منابع معتبر تاریخچه ای برای این اختلال موجود نیست.

اختلال کنترل تکانه چیست؟

تکانه به معنای ناتوانی در کنترل انجام عملی که ممکن است برای خود و دیگران خطرناک باشد. افراد مبتلا به اختلال کنترل تکانه، مکررا رفتارهایی را انجام می دهند که به صورت بالقوه زیان بخش هستند. احساس می کنند که نمیتوانند جلوی خودشان را بگیرند و اگر جلوی انجام دادن رفتار تکانشی آن ها گرفته شود، احساس درماندگی می کنند. رفتار تکانشی به خودی خود لزوما زیان بخش نیستند. در واقع گاهی همه ی ما به صورت تکانشی عمل می کنیم. معمولا اعمال تکانشی ما عوارض زیانبار ندارند، اما در برخی موارد مخاطره آمیز هستند.

ویژگی بارز این اختلالات، ناتوانی ظاهری در برابر میل به انجام دادن رفتار های نامعقول و زیان بخش است. این اختلال ها آشفتگی هایی را در توانایی تنظیم کردن تکانه، یعنی میل به عمل کردن را در بر می گیرند.

افکار فرد مبتلا به اختلال کنترل تکانه

افراد مبتلا به اختلال کنترل تکانه به طور کلی 5 مرحله فکری را در اقدام های خود سپری می کنند:

• یک تنش یا فکر وسواس گونه و آسیب زا در ذهن ایجاد می‌شود که فرد را دچار اضطراب و بی قراری می‌کند.
• پرورش و رشد دادن به تنش و فکر که برای اقدام به آن کار برنامه ریزی می‌کنند.
• اقدام به عمل که باعث لذت شدید برای فرد می‌شود.
• پس از برآورده شدن خواسته، احساس آرامش و رسیدن به هدف دارند و به ادامه زندگی می‌پردازند.
• احساس پشیمانی و گناه به سراغ فرد می‌آید و با خود عهد می‌بندد که دیگر این کار را نکند. البته دوباره با ایجاد تنش، به سمت تکرار آن می‌رود.

نکته ای که در اینجا قابل توجه است مرحله ی آخر در همه ی افراد روی نمی دهد.

انواع

در DSM5 برای این اختلال انواعی را مطرح کرده اند که به شرح زیر است:

• اختلال نافرمانی مقابله جویانه
• اختلال انفجاری متناوب
• اختلال سلوک
• اختلال آتش افروزی بیمارگون
• اختلال دزدی بیمارگون

ویژگی مشترک این اختلالات، مشکلاتی است که در زمینه ی خویشتن داری هیجانات رفتارها دیده می شود و به طور معمول در این اختلالات، حقوق دیگران نقض می شود یا فرد در تعارض مهم با هنجارهای اجتماعی یاصاحبان قدرت قرار می دهد.

علل اختلال کنترل تکانه

کودکان مبتلا به ODD اغلب والدینی دارند که اختلالات خلقی دارند. افراد مبتلا به CD به احتمال زیاد پدر و مادری مبتلا به اسکیزوفرنی، ADHD، اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا والدینی دارند که از مواد استفاده می کنند. با این حال، ممکن است که این محیط خانوادگی باعث ایجاد یک محیط ناپایدار شده باشد، که به جای اینکه یک عامل ژنتیکی باشد، خطر ابتلا به اختلال کنترل تکانه در کودکان را افزایش می دهد.

عوامل محیطی که می توانند احتمال بروز اختلالات کنترل تکانه را افزایش دهند عبارتند از:

• رشد در خانواده ای با وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین
• عدم ساختار در خانه و مدرسه
• محیط غفلت یا سو استفاده
• داشتن دوستانی که در کارهای انحرافی یا غیرقانونی شرکت می کنند

علائم اختلال کنترل تکانه

علائمی که در DSM برای این اختلال مطرح شده است به شرح زیر می باشد:

• انجام اعمال آتش سوزی
• خشم انفجاری ناگهانی یا اعمال خشونت آمیز
• کشیدن و کندن موها
• مشارکت در رفتارهای پرخطر جنسی
• انجام دزدی
• اجبار در دروغگویی
• مهارت های اجتماعی ضعیف
• منزوی بودن در بین خانواده و دوستان

تشخیص اختلال کنترل تکانه

برای تشخیص این اختلال پزشک معاینات بدنی انجام می دهد اگر فرد مشکل جسمانی نداشته باشد پزشک وی را به متخصص بهداشت روان ارجاع می دهد. روانشناس ابتدا راجع به علائم و سوابق بیمار با خانواده و اطرافیان وی صحبت می کند و بعد پرسشنامه هایی در خصوص اختلالات تکانشی در اختیار فرد قرار می دهد و با توجه به علائمی که DSM ذکر کرده است می تواند این اختلال در فرد را تشخیص دهد.

درمان اختلال کنترل تکانه

والدین و مراقبان می توانند از راهکارهایی برای مدیریت علائم اختلالات کنترل تکانه استفاده کنند. این موارد شامل موارد زیر است:

• عدم تقویت مثبت برای رفتارهای اختلال کنترل تکانه
• کودکان و نوجوانان را تشویق کنید تا به کمک کردن به خود و جامعه علاقه مند شوند
• پرهیز از تنبیه بدنی
• ثبات فردی در هنگام فرزندپروری

انواع مختلفی از روش درمانی می تواند به والدین و فرزندان کمک کند. مانند آموزش مدیریت والدین، ​​درمان چند سیستمی و درمان شناختی-رفتاری (CBT).

برخی از پزشکان ممکن است برای کنترل علائم از تثبیت کننده های خلقی، داروهای ضد افسردگی یا سایر داروها را تجویز کنند.

تحقیقات نشان داده است که حبس ناگهانی به مدیریت اختلالات کنترل تکانه کمک نمی کند و می تواند مسائل را بدتر کند.

جمع بندی

این اختلال مانند دیگر اختلال ها قابل درمان است و اگر درمان نشود صدمات زیادی به فردو موقعیت اجتماعی که فرد در آن قرار دارد می زند. همه ی ما ممکن است بعضی مواقع کار هایی را انجام دهیم و بعد از انجام، پشیمان شویم. اگر مداوم این مسئله برای ما پیش بیاید و باعث آسیب به خودمان شود باید به پزشک مراجعه کنیم.