مقدمه
اختلال حمله خواب یا نارکولپسی يک اختلال خواب است. این حالت با خواب آلودگی شدید و مداوم در طول روز مشخص می شود که می تواند باعث اختلال در مدرسه، کار و محیط اجتماعی شود و همچنین خطر تصادفات و جراحات جدی را افزایش دهد.
اختلال حمله خواب یا نارکولپسی چیست؟
اختلال حمله خواب یا نارکولپسی (Narcolepsy) یک اختلال عصبی است که بر کنترل خواب و بیداری تأثیر میگذارد. افراد مبتلا به نارکولپسی یا حملهی خواب تجربه خواب آلودگی روزانه و دورههای متناوب و غیرقابل کنترل خوابیدن در طول روز را تجربه میکنند. این حملات ناگهانی خواب ممکن است در طول هر نوع فعالیت و در هر زمان از روز رخ دهد.
شیوع اختلال حمله خواب یا نارکولپسی
ناركولپسی نوعی اختلال نسبتاً نادر است که تقریباً در هر 2000 نفر 1 مورد دیده می شود. در بسیاری از موارد، شروع نارکولپسی معمولاً در سال های قبل از نوجوانی تا نوجوانی و یا در اوایل دهه بیست و بعد از آن رخ می دهد. میزان شیوع آن در بین زنان و مردان یکسان است.
علائم اختلال حمله خواب یا نارکولپسی
علائم ناركولپسی مي تواند اثرات چشمگيری در طول شبانه روز و شب داشته باشد. شایع ترین علائم عبارتند از:
خواب آلودگی بیش از حد در روز: خواب آلودگی بیش از حد در طول روز (EDS) یک علامت بسیار شایع برای مبتلایان به ناركولپسی است.
در صورت ابتلای فرد به ناركولپسی، فرد ممکن است بدون هشدار در هرجایی و هر زمانی بخوابد. برای مثال، ممکن است با دوستانش مشغول کار یا صحبت باشد و ناگهان چند دقیقه تا نیم ساعت بخوابد. فرد وقتی از خواب بیدار می شود، احساس طراوت می کند، اما در نهایت دوباره خوابش می برد. خواب آلودگی بیش از حد در روز معمولاً اولین و اغلب درد سرسازترین علائمی است که ظاهر می شود و تمرکز و عملکرد روزانه بیمار را مختل می کند.
شل شدن ناگهانی عضله ها: این حالت که به کاتاپلکسی یا شل شدن ناگهانی عضلات (کاتاپلکسی) معروف است. باعث ایجاد تعدادی از تغییرات جسمی از اختلال در گفتار تا ضعف کامل عضلات شده و چند دقیقه طول می کشد. شل شدن ناگهانی عضلات (کاتاپلکسی) غیرقابل کنترل است و بر اثر احساسات شدید مثبت. مانند خنده یا هیجان، و گاهی ترس، تعجب یا عصبانیت ایجاد می شود. به عنوان مثال، هنگامی که می خندید، ممکن است کنترل خودتان را از دست داده و بیفتید و یا ناگهان زانوی بیمار سفت شود. برخی از مبتلایان به ناركولپسی، سالانه فقط یک یا دو بار شل شدن ناگهانی عضلات (کاتاپلکسی) را تجربه می کنند. در حالی که برخی افراد روزانه حملات زیادی از آن را دارند. علاوه بر آن، همه مبتلایان به ناركولپسی، به شل شدن ناگهانی عضلات (کاتاپلکسی) دچار نمی شوند.
فلج خواب: فلج خواب یا بختک نوعی فلج می باشد که می تواند در هنگام انتقال فرد از خواب به بیداری ایجاد شود. این حالت موقتی است که چند ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد و در حالی که فرد کاملا بیدار و هوشیار است، قادر به صحبت و حرکت کردن نخواهد بود. فلج خواب، می تواند یک تجربه ترسناک باشد، به خصوص اگر با توهم همراه باشند.
تغییر در خواب REM یا خواب با حرکت سریع چشم
- حرکت سریع چشم معمولاً هنگام خواب، اتفاق میفتد.
- خواب REM در هر زمان از شبانه روز ممکن است برای بیمار رخ دهد.
- معمولاً در مدت زمان 15 دقیقه بعد از خواب رفتن و به سرعت به خواب REM منتقل می شود.
توهمات مربوط به خواب: اگر توهم در هنگام خوابیدن رخ دهد به آن، توهم هیپنوتیزم گفته می شود و در صورتی که هنگام بیدار شدن اتفاق بیفتد به توهم های خواب آور معروف هستند. به عنوان مثال احساس می کنید در اتاق خواب بیمار، غریبه ای وجود دارد. این توهمات می توانند ترسناک باشد زیرا ممکن است هنگام خواب دیدن کاملاً خواب نباشید و رویاهای خود را به عنوان واقعیت تجربه کنید.
مبتلایان به ناركولپسی ممکن است اختلالات خواب دیگری مانند آپنه انسدادی خواب، سندرم پاهای بی قرار و حتی بی خوابی داشته باشند. برخی از مبتلایان، در طی اپیزودهای کوتاه از ناركولپسی، رفتار غیرقابل کنترلی را تجربه می کنند. به عنوان مثال، بیمار ممکن است هنگام انجام کارهایی که معمولاً در طول روز انجام می دهد، مانند نوشتن، تایپ کردن یا رانندگی، به خواب برود و در حین خواب به انجام همان کار ادامه دهد. اگر در طول روز بیش از حد می خوابید به طوری که که زندگی شخصی یا شغلی شما را مختل کرده است، به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص اختلال حمله خواب یا نارکولپسی
پزشک ممکن است براساس نوع خواب آلودگی بیش از حد روزانه و شل شدن عضلات در مرحله اول، ناركولپسی را تشخیص دهد. پس از تشخیص اولیه، پزشک می تواند بیمار را برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص خواب ارجاع دهد. برای تشخیص بهتر شاید نیاز باشد بیمار یک شب در مرکز خواب برای تجزیه و تحلیل عمیق بستری شود.
روش های تشخیص ناركولپسی و تعیین شدت آن، عبارتند از:
بررسی خواب: پزشک تاریخچه مفصلی در مورد مسائل خواب بیمار می پرسد. بخشی از تاریخچه شامل پر کردن پرسشنامه مربوط به خواب است. در آن از یک سری سؤالات کوتاه برای سنجش میزان خواب آلودگی بیمار استفاده می شود.
سابقه خواب: ممکن است از بیمار خواسته شود که یک یا دو هفته خاطرات مفصل مربوط به الگوی خواب خود را یادداشت کند، بنابراین پزشک می تواند نحوه ارتباط الگوی خواب و هوشیاری بیمار را مقایسه و بررسی کند. علاوه بر این، پزشک از بیمار می خواهد که یک اتیگرافی بپوشید. دستگاه اتیگرافی یک ساعت مچی دارد که دوره فعالیت و استراحت بیمار را اندازه گیری می کند و یک معیار غیرمستقیم از چگونگی و زمان خواب را مشخص می کند.
تست پلی سومنوگرافی: این تست که با استفاده از الکترودهای قرار داده شده بر پوست سر بیمار انجام می شود. انواع سیگنال ها را در طول خواب اندازه گیری می کند. برای انجام این آزمایش، بیمار باید یک شب را در یک مرکز پزشکی بماند. این تست فعالیت الکتریکی مغز (الکتروانسفالوگرام) و قلب (الکتروکاردیوگرام) و حرکت ماهیچه ها (الکترومیوگرام) و چشم ها (الکترو اکولوگرام) را اندازه گیری کرده و تنفس بیمار را ثبت می کند.
تست تأخیر خواب چندگانه: تست تأخیر خواب چندگانه مدت زمانی که در روز طول می کشد تا بیمار بخوابد را اندازه گیری می کند. در طول این تست بیمار باید چهار یا پنج بار و هر دو ساعت یک بار چرت بزند. متخصصان، الگوهای خواب بیمار را مشاهده می کنند. افرادی که به ناركولپسی مبتلا هستند، به راحتی در مدت زمان کمتر از 8 دقیقه می خوابند. آزمایشات می تواند به پزشک کمک کند که علت، علائم و نشانه های بیمار را رد و یا تایید کنند. زیرا سایر اختلالات خواب مانند کمبود خواب مزمن، استفاده از داروهای آرام بخش و آپنه خواب می تواند باعث خواب بیش از حد در روز شود.
در بعضی موارد، پزشک ممکن است یک نمونه از مایع مغزی نخاعی بیمار تهیه کند تا میزان هیپوکرتین را تجزیه و تحلیل کنند. این کار با سوراخ کردن کمر یا شیر نخاعی انجام می شود تا مقداری از مایع مغزی نخاعی خارج شود. مقادیر کم هیپوکرتین معمولاً نشان دهنده ناركولپسی است.
درمان اختلال حمله خواب یا نارکولپسی
- هیچ درمانی برای ناركولپسی وجود ندارد.
- اما داروها و اصلاح شیوه زندگی می توانند در مدیریت علائم به بیمار کمک کنند.
دارودرمانی
داروها برای ناركولپسی، عبارتند از:
محرک ها:داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کنند درمان اصلی برای کمک به مبتلایان این بیماری است.
این داروها غالبا اعتیاد آور نیستند. اما عوارض جانبی غیرطبیعی آن ها ممکن است شامل سردرد، حالت تهوع یا اضطراب باشد.
مهارکننده های بازگشتی انتخابی سروتونینSSRI: پزشک معمولاً این داروها را که سرکوب کننده خواب REM هستند را تجویز می کنند. تا در کاهش علائم بیماری شل شدن ناگهانی عضلات (کاتاپلکسی)، توهم خواب آور و فلج خواب به بیمار کمک کنند.
عوارض جانبی آن ها می تواند شامل افزایش وزن، بی خوابی و مشکلات گوارشی باشد.
ضد افسردگی های سه حلقه ای: داروهای ضد افسردگی برای کاتاپلکسی موثر هستند. اما بسیاری از افراد از عوارض جانبی آن مانند خشکی دهان و سرگیجه شکایت می کنند.
اگر مشکلات سلامتی دیگری مانند فشار خون بالا یا دیابت دارید به پزشک بگویید. زیرا داروهایی که مصرف می کنید ممکن است با داروهای کنترل کننده ناركولپسی تداخل داشته باشد. برخی داروهای بدون نسخه مانند آنتی هیستامین ها و داروهای سرماخوردگی می توانند باعث خواب آلودگی شوند. اگر دچار نارسایی عصبی هستید، احتمالاً پزشک توصیه می کند از مصرف این داروها خودداری کنید.
جمع بندی
اصلاح سبک زندگی برای مدیریت علائم بیمار بسیار مهم هستند.
بهتر است برای بهبود علائم خود راهکارهای زیر را رعایت کند:
- یک برنامه منظم برای خواب خود داشته باشید.
- هر روز هفته را طبق یک ساعت خاص، بخوابید و بیدار شوید.
- در فواصل منظم در طول روز برنامه ریزی کنید و چرت بزنید.
- چرت های 20 دقیقه ای در طول روز می تواند باعث نشاط شما می شود و خواب آلودگی را کاهش می دهد. حتی برخی از افراد به چرت زدن طولانی تری احتیاج دارند.
- از مصرف نیکوتین و الکل خودداری شود. زیرا استفاده از این مواد خصوصاً در شب می تواند علائم را بدتر کند.
- ورزش منظم و مرتب حداقل چهار تا پنج ساعت قبل از خواب می تواند کمک کند در طول روز بیدار بمانید و شب بهتر بخوابید.
بله
تقریبا
خیر