اختلال اسکیزوافکتیو: معرفی، علائم و درمان

مقدمه

اختلال اسکیزوافکتیو چیست؟

اختلال اسکیزوافکتیو (عاطفه گسیختگی) اختلال روانی است که با فرایندهای تفکر غیر طبیعی و احساسات بدون قاعده مشخص می شود. در آن فرد ترکیبی از علائم اسکیزوفرنی، مانند توهم یا هذیان و نشانه های اختلال خلقی، مانند افسردگی دارد.

شیوع

شیوع مادام العمر اختلال اسکیزوافکتیو از یک درصد و احتمالا در طیفی از 0/8 – 0/5 درصد است. به طور معمول این اختلال در اوایل بزرگسالی شروع می شود. شیوع این اختلال در مرد ها کمتر از زن ها به ویژه زنان متاهل گزارش شده است و سن شروع آن نیز مثل اسکیزوفرنی، در زنان بیشتر از مردان است. مردان مبتلا احتمالا رفتار ضد اجتماعی از خود نشان می دهند.

شیوع نوع دوقطبی اسکیزوافکتیو در مردان و زنان تقریبا یکسان است اما نوع افسرده ی آن در زنان تقریبا 4 برابر مردان است. نوع افسرده این اختلال احتمالا در افراد مسن و نوع دوقطبی آن احتمالا در افراد جوان شایع تر است.

اختلال مرتبط با اختلال اسکیزوافکتیو

• اختلالات اضطرابی
• اختلالات مصرف مواد

علائم اختلال اسکیزوافکتیو

علائم این اختلال بسته به اینکه فرد در کدام یک از حالات خلقی قرار دارند به شرح زیر می باشد:

• هذیان
• توهم (توهم شنوایی متداول تر است)
• رفتار، گفتار و تفکر آشفته و بی نظم
• رفتارهای غیر معمول و عجیب و غریب
• علائم افسردگی مانند: غمگینی شدید، پوچی و بی ارزشی و …
• علائم دوره مانیا مانند: انرژی بالا، کاهش نیاز به خواب و …

DSM مدت زمانی کوتاه تر از یک ماه را برای طول مدت علائم اسکیزوفرنی قید کرده است و بر طبق آن، تشخیص اختلال اسکیزوافکتیو مستلزم آن است که در طول دوره ای از بیماری بدون آنکه شکاف و گسستی حاصل شده باشد، حمله افسردگی اساسی، حمله شیدایی یا حمله مختلط همزمان با علائم ملاک اسکیزوفرنی (توهم یا هذیان) وجود داشته باشد.

علل اختلال اسکیزوافکتیو

• عوامل ژنتیکی
• ساختار مغز
• عوامل استرس زا
• مصرف مواد

تشخیص اختلال اسکیزوافکتیو

اگر فکر می کنید که علائم این اختلال را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای تشخیص این اختلال معایناتی فیزیکی انجام می دهد و اگر مشکلی نباشد شما را به روان پزشک و متخصص بهداشت روان ارجاع می دهد. طبق DSM5 ملاک های تشخیصی این اختلال به شرح زیر می باشد:

• دوره بدون وقفه بیماری که در آن دوره خلق اساسی (افسردگی اساسی و مانیا) همراه با ملاک اسکیزوفرنی روی دهد.
• هذیان ها توهمات به مدت 2 هفته یا بیشتر در غیاب دوره خلقی اساسی در کل مدت بیماری روی دهد.
• نشانه هایی که ملاک های دوره اختلال خلقی اساسی را برآورده می کنند، در بخش عمده ای از کل مدت قسمت های فعال و باقی مانده بیمار وجود دارند.

درمان اختلال اسکیزوافکتیو

اگر علائم غالب این بیماران از نوع عاطفی باشد، پیش آگهی بهتر و اگر از نوع اسکیزوفرنیک باشد، پیش آگهی بدتر خواهد بود. البته مطالعات نشان می دهند، پیش آگهی این بیماران بیشتر به اسکیزوفرنی شبیه است تا به یک اختلال خلقی با خصایص روان پریشانه.

دارودرمانی

داروهای تثبیت کننده خلق اصلی ترین درمان اختلالات دوقطبی هستند و در درمان بیماران اسکیزوافکتیو هم نقش مهمی دارند. یک مطالعه نشان داد کاربامازپین برای درمان نوع افسردگی اختلال اسکیزوافکتیو بهتر از لیتیوم است.

روان درمانی

ترکیبی از خانواده درمانی، آموزش مهارت های اجتماعی و توان بخشی شناختی برای این بیماران سودمند است. گروه درمانی برای درمان این افراد زمانی موثر تر است که بیمار قادر به صحبت درباره ی مشکلات زندگی خود با دیگران باشد.

از آن جا که عرصه روان پزشکی بر سر تصمیم گیری در مورد تشخیص دقیق و پیش آگهی این اختلال با مشکل رو به رو است. باید عدم قطعیت را برای بیمار توضیح داد. همچنین می باید سازگار شدن و کنار آمدن با ماهیت متغیر و نیازهای مختلف این بیماران نیز با استفاده از این رویکرد درمانی مد نظر است.

جمع بندی

اختلال اسکیزوافکتیو قابل درمان است. ممکن است علائم این اختلال تشخیص را مشکل کند، زیرا همزمان علائم دوقطبی و افسردگی در فرد نمایان است. اما یک پزشک آگاه و حاذق می تواند تشخیص و درمان را برای شما آسان تر کند.

خانواده می تواند در درمان این اختلال نقش اساسی ایفا کند. اگر اطرافیانتان از این اختلال رنج می برند آن ها را در درمان همراهی کنید و کنارشان باشید زیرا ممکن است برای درمان فرد در بیمارستان بستری شود و تحت مراقبت قرار گیرد.

اگر فرد مرتب داروهای خود را مصرف کند و در جلسات روان درمانی نیز شرکت کند، می تواند به زندگی طبیعی خود بازگردد و به فعالیت های گذشته ی خود را نیز ادامه دهد.