اختلال مصرف مواد: معرفی، تاریخچه و درمان

مقدمه

تاریخچه اختلال مصرف مواد

مواد مخدر دست کم از 3500 سال پیش و بیشتر به شکل تریاک استفاده می شد. مواد مخدر مرفین و کدئین از ماده مخدر تریاک مشتق شده اند. جداسازی مرفین نخستین بار در سال 1806 و کدئین در سال 1832 انجام شد.

اختلال مصرف مواد چیست؟

اعتیاد پاسخ بدن به مصرف برخی از مواد است که می توانند باعث تسکین، آرامش، تحریک یا نشاط در فرد شوند. اختلالات وابسته به مواد به دو دسته اصلی اختلالات مصرف مواد و اختلالات ناشی از مصرف مواد تقسیم می شوند.

انواع اختلالات مواد

• اختلالات وابسته به الکل: اختلال های شایعی هستند که می توانند باعث کاهش طول عمر بین 10تا 15 سال شوند.
• اختلالات وابسته به آمفتامین ها: آمفتامین ها جزء محرک های سیستم عصبی مرکزی می باشند.
• اختلالات وابسته به حشیش: حشیش رایج ترین ماده مخدر توهم زا در جهان می باشد.
• اختلالات وابسته به کوکائین: کوکائین اعتیاد آورترین و خطرناک ترین ماده مخدر می باشد.
• اختلالات وابسته به مواد توهم زا: مواد توهم زا موادی هستند که موجب تغییر در ادراک فرد می شود.

مهم ترین علائم اختلال مرتبط به مواد

اختلالات شناختی مانند نداشتن انگیزه، اختلال در حافظه و اختلال یادگیری می باشد.

نشانه های رفتاری مثل انزوا طلبی، خستگی، پرخاشگری، کژکاری جنسی.

نشانه های فیزیولوژِیک مثل تأثیر بر آزاد سازی یا جذب مجدد انتقال دهنده های عصبی.

تشخیص اختلالات مواد

• استفاده مخاطره آمیز که باعث مشکلات جسمی و یا ایجاد خطر برای خود فرد یا دیگران شود.
• استفاده از این مواد باعث ایجاد مشکل در روابط اجتماعی فرد می شود.
• ایجاد اختلال در انجام مسئولیت فرد.
• استفاده از دوزهای بیشتر یا زمان طولانی تر از مواد برای رسیدن به حالت مطلوب.
• تجربه علائم ترک بعد از قطع مصرف مواد.
• عدم موفقیت در کنترل یا ترک مواد.

اختلال ناشی از مواد

این طبقه شامل مسمومیت، ترک و اختلالات دیگر  ناشی از مصرف مواد می شود.

مسمومیت: مشکلات ناشی از مواد که باعث تغییرات شناختی و رفتاری در فرد می شوند و دارای اهمیت بالینی هستند. برای مثال میتوان به پرخاشگری و تغییر در خلق اشاره کرد. این مشکلات بر اثر تأثیرات فیزیولوژیکی ناشی از مصرف مواد بر دستگاه عصبی مرکزی ایجاد می شوند.

ترک مواد: ترک شامل کاهش یا توقف کامل مصرف مواد می شود که مشکلات فیزیولوژِیکی یا شناختی در فرد می شود. مشکلات ناشی از ترک باعث ایجاد اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی و سایر زمینه های زندگی فرد می شود.

اختلالات هم زمان با اختلال مواد

از اختلال های هم زمان با این دسته از اختلال ها می توان به اختلال شخصیت ضد اجتماعی و افسردگی اشاره کرد. همچنین این اختلال می تواند زمینه ساز خودکشی در فرد شود.

درمان اختلال مصرف مواد

درمان این دسته از اختلال ها شامل درمان شناختی-رفتاری، خانواده درمانی، گروه درمانی و دارو درمانی می شود.

دارو درمانی علائم ناشی از قطع مصرف مواد را کاهش می دهد.

درمان های شناختی رفتاری به بیماران کمک می کنند تا با پرورش مهارت های مقابله ایی مفید در خود رفتارها، هیجانات و افکار خود را کنترل کنند. درمان های شناختی رفتاری باعث می شوند فرد مبتلا دریابد در چه موقعیت هایی ترغیب به مصرف مواد می شود و با استفاده از راه کارهای مناسب از مصرف دوباره مواد جلوگیری کند.

با درگیر شدن یکی از افراد خانواده به مصرف مواد کل خانواده درگیر مسئله اعتیاد می شود. خانواده درمانی به حل مشکلات ناشی از مصرف مواد درخانواده می پردازد.

در گروه درمانی افراد با به اشتراک گذاشتن تجربیات خود در ترک مواد با یکدیگر در حل مشکلات موجود در ترک مواد و مشکلات پس از آن همدیگر را یاری می کنند.

جمع بندی

اختلالات وابسته به مواد یک اختلال جهان شمول می باشد. متأسفانه با افزایش انواع مواد مخدر صنعتی و کاهش سن اعتیاد در جوامع مختلف نیاز هست تا با دادن آگاهی در مورد انواع مواد مخدر و تأثیرات آن ها میزان شیوع این دسته اختلال ها را کنترل کنیم.